Vecihi Hürkuş'un ilham veren hikayesi ekranlarda: Vecihi Hürkuş kimdir?

Dönemin Başbakanı İsmet İnönü ve bazı komutanlar tarafından uçağı incelenen Hürkuş, uçabilirlik sertifikası verilmesi için İktisat Bakanlığı’na müracaat etti.

Ancak, “Tayyarenin teknik vasıflarını tespit edecek kimse bulunmadığından gereken vesika verilmemiştir.” cevabını alan Hürkuş, bakanlık nezdinde yapılan girişimler sonucu istenen belgenin alınması amacıyla uçağın Çekoslovakya’ya gönderilmesine karar verdi. Gerekli izinleri alınan uçak, Ankara’da sökülerek demiryoluyla Prag’a gönderildi.

Hürkuş, 23 Nisan 1931’de Çek yetkililerden uçuş müsaadesini almasının ardından iki gün sonra bu ülkeden Türkiye’ye gelmek için yola çıktı.

Türkiye’ye 5 Mayıs’ta ulaşan Hürkuş, uçağın atıl kalmaması için Posta İdaresi ile “Ankara-Erzurum” ile “Ankara-İstanbul” arasında posta hattı kurulması için görüşmeler yaptı.

Türk Hava Kurumu’nun planladığı, Ankara’dan başlayarak, Aksaray, Konya, Manavgat, Antalya, Fethiye, Muğla, Aydın, Denizli, Uşak, Eskişehir, Adapazarı, İzmit ile devam eden ve Yeşilköy‘de başarıyla tamamlanan tura katıldı.

Yardımcısı makinistin işine son verilmesi ve yaşadığı bazı sorunlar nedeniyle kurumdan ayrılan Vecihi Hürkuş, 21 Nisan 1932‘de ilk Türk sivil havacılık okulu olan Vecihi Sivil Tayyare Mektebi’ni (VSTM) kurdu.

İkisi kız olmak üzere 12 öğrencinin kaydolduğu okul, Türk gençliğini havacılığa alıştırmak ve “tayyareci kuşaklar” yetiştirmek amacıyla eğitime başladı. Teorik ve uygulamalı olarak eğitim veren, büyük bir atölyesi bulunan okulun Kalamış’ta bir hangar ve uçuş alanı olarak kullandığı küçük sahası ile Fikirtepe’de uçuş alanları bulunuyordu.

İş adamı Nuri Demirağ’ın 5 bin lira bağışta bulunmasının ardından adı “Nuri Bey” olan “Vecihi XVI” kapalı kabin uçağını 1933’te yaptı.

Aynı yıl tek satıhlı “Vecihi XV” uçağını da bitiren Hürkuş, ikişer adet “Vecihi XIV”, “Vecihi XV” ile “Nuri Bey-Vecihi XVI” uçaklarında öğrencileri birlikte İstanbul’da bir gösteri uçuşu yaptı.

DİPLOMA DENKLİĞİ VERİLMEDİ

Öğrencilerinden Sait Bayav, Tevfik Artan, Muammer Öniz, Osman Kandemir, ilk Türk kadın tayyarecisi Bedriye Gökmen ve yeğeni Eribe’nin yalnız uçmayı başarmasına rağmen okul maddi sorunların yanı sıra yetiştirdiği öğrencilerin diplomalarına denklik verilmemesinden dolayı kapandı.

Vecihi Hürkuş, Atatürk’ün, Türk Hava Kurumu Başkanı Fuat Bulca’ya ilettiği, çalışmalarından faydalanması talimatına uyarak, yeniden Ankara’ya döndü.

Burada, başöğretmen olarak görev yapan Hürkuş, Etimesgut hangarlarını yaptı. Okulunda yetiştirdiği öğrenciler, Rusya’ya eğitime gönderildi.

Yeğeni Eribe‘nin 29 Ekim 1936’daki Cumhuriyet Bayramı törenleri provalarında paraşütünün açılmaması nedeniyle yaralanmasının ardından kaldırıldığı hastanede vefat etmesiyle sarsılan Vecihi Hürkuş, bir süre sonra mühendislik eğitimi için Almanya’ya gitti.

Hürkuş, Weimar Mühendislik Mektebi’nde bir buçuk yıl sonra da mezun oldu. Tayyare Makine Mühendisliği diplomasını almasının ardından Danıştay kararı ile mühendis ruhsatnamesine sahip oldu. Türk Hava Kurumu tarafından Van’a tayin edilince istifa ederek, kurumdan ayrıldı.

“Vecihi Havada” kitabını 1942’da yayınlayan Hürkuş, 1947’de Kanatlılar Birliği’ni kurdu. Türk Hava Kurumu’ndan “Magister” tipi bir öğrenim uçağı temin eden Hürkuş, kızı Gönül ile “Kanatlılar” adlı bir dergi çıkarttı. 1951’de beş arkadaşıyla birlikte havadan zirai ilaçlama yapmak üzere “Türk Kanadı” şirketini kuran Hürkuş, Sait Bayav ve Muammer Öniz ile İngiltere’den “Auster MK-V” tipi üç uçak aldı.

Hürkuş, bir yıl sonra bir firmanın mama reklamını yapmak için gittiği İngiltere’de “Percival Proctor V” tipi dört kişilik hafif turist tipi tayyareye sahip oldu. Bu tayyare ile değişik firmaların reklamını yapan Hürkuş, bebek maması ile puro sabunu gibi malzemeleri kağıt paraşütlerle uçaktan dağıtarak, farklı bir reklam faaliyetlerinde bulundu. Hürkuş Hava Yolları’nı 29 Kasım 1954’te kurarak, Türk Hava Yolları’nın seferden kaldırdığı uçaklardan sekiz tayyareyi banka kredisiyle satın aldı.

Sefer yapılmayan şehirlere uçuş koyma izni alamayan, bir süre gazete dağıtımı yapmak isteyen Hürkuş’un şirketi daha sonra kapandı.

Elinde kalan son uçağı “TC-ERK”i Maden Tetkik Arama Enstitüsü’nün emrinde kullandırarak, Güneydoğu Anadolu’da toryum, uranyum ve fosfat arama çalışmalarını yaptırdı.

Hayatının son dönemlerinde maddi sıkıntılar çeken Vecihi Hürkuş, Ankara’da anılarını yazdığı bir dönemde beyin kanaması geçirdi.

16 Temmuz 1969’da Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi’nde hayata gözlerini yummasının ardından Ankara’daki Cebeci Asri Mezarlığı’nda defnedildi.